YURTDIŞI MARKA MÜRACAATI
Dünya ekonomi, mali ve ticari düzeni temelde, Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) tarafından şekillendirilmekte, diğer kuruluşlar bu düzenin işletilmesine yardımcı olmaktadırlar.
Buna göre dünya ticaret sistemi, bundan sonra Dünya Ticaret Örgütü'nün öngördüğü esaslara göre şekillenecektir.
Demokratik rejimlerin ve piyasa ekonomilerinin dünya çapında yaygınlaşmasının birer aracı olan bu uluslar arası sistemin iyi bir biçimde yürütülebilmesi için, ticaretin serbestleşmesi ve teşebbüsler arası rekabetin korunmasında daha ileri uygulamaların kabul edilmesi gerekmektedir.
Fikri ve sınai haklar konusu, dünya ekonomi ve ticari düzenine de temel teşkil etmektedir. Nitekim, Dünya Ticaret Örgütü fikri mülkiyetin ticaretle ilgili yönlerini de kapsamaktadır. O halde dünyanın ekonomi ve ticari düzenine temel teşkil eden fikri mülkiyet haklarını tanımak gerekir.
Patent, faydalı model, ticaret ve hizmet markaları, sınai Tasarım ve model, ticaret ünvanı ve işletme adı, coğrafi işaretler, yarı iletken ürünlerin topoğrafisi, yeni bitki türleri ve benzeri haklar gibi korunan fikir ürünleri, genel olarak, fikri mülkiyet hakları kavramı içinde değerlendirilmektedir.
Türkiye’de başvurusu yapılmış ve tescil edilmiş markalar sadece Türkiye sınırları içerisinde korunmaktadır. Marka sahiplerinin ihracat, fuar katılımları, yurtdışına bayilik verme gibi nedenler ile ülke sınırları dışına çıkardıkları ürün ve hizmetlerine ait markalarını ilgili ülke veya ülkelerde tescil ettirmesi gerekmektedir.
Diğer ülkelerde marka tescil edilmesinin dört farklı marka tescil sistemi bulunmaktadır;
Uluslararası Marka Tescili (Madrid Protokolü Sistemi)
Uluslararası Marka Tescili, Türkiye'nin 1999 yılında Madrid Protokolü'ne üye olması ile birlikte, tek bir başvuru ile Avrupa Birliği de dahil birden fazla ülkede veya tüm ülkelerde korumaya sağlayan bir sistemdir.
Madrid Protokolü uyarınca Uluslararası Marka Tescil işlemleri için yetkili, İsviçre Cenevre'de bulunan Dünya Fikri Haklar Örgütü'dür. (WIPO - World Intellectual Property Office). Tescil, isteğe göre Madrid Protokolü’ne üye ülkelerin bazılarını veya tamamını kapsayabilir.
Uluslararası marka tescili için, Türkiye'de aynı marka için marka başvurusu veya tescil olma zorunluluğu bulunmaktadır.
YURTDIŞI PATENT TESCİLİ
Türkiye'de bir patent veya faydalı model belgesi alındığında, belge koruması Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde geçerlidir. Patent konusu buluşun diğer ülkelerde de korunması için, koruma istenen ülkelerde de Patent veya Faydalı Model Belgesi alınması için başvuru yapılması gerekmektedir. Faydalı Model koruması olmayan ülkelerde Türkiye'deki faydalı model başvurusuna dayalı olarak Patent başvurusu yapılabilir.
Türkiye'de yapılan başvurunun, başvuru tarihinden itibaren 12 ay içerisinde Paris Sözleşmesi'ne üye diğer ülkelere de başvuru yapılması ve bu başvuru sırasında Rüçhan hakkı talep edilmesi halinde, Türkiye'deki başvuru tarihi ile diğer ülkelere yapılan başvuru tarihi arasında üçüncü kişilerin aynı buluş için yapacakları başvurular ve alacakları patentler hükümsüz sayılır.
Patent müracaatı, faaliyeti yürüten organizasyon yahut buluş sahibinin yerleşik bulunduğu ülkede gerçekleştirildiği anda, diğer tüm ülkeler için yenilik kriterine dair referans sağlanmış olur. Eğer hak sahibi kişilik adına diğer ülkelerde yenilik kriterine esas süre olan 12 ay içerisinde hak talep edilmezse, bu sürenin dolumunu takiben yapılacak müracaat yenilik kriterine aykırılık teşkil edeceğinden reddedilecektir. Hak talep eden kişilik adına, yerel bazda yapılan başvuru 12 ay içerisinde uluslararası başvuruya dönüştürülmelidir. Uluslar arası başvuru için hak talep edilecek ülkeler, yaptırımda bulunulması önemli görülen ülkeler esas tutularak seçilmelidir. Unutulmamalıdır ki başvuru uluslararası başvuruya çevrilmese dahi bir başka kişi ya da kuruluş aynı buluşa dair tescil hakkı kazanamayacaktır. Ancak diğer ülkelerde tescil belgesiyle korunmamak kaydı ile yaptırım gücünün oluşmayacak olmasından dolayı buluş sahibi hukuken tekel gücü sağlayamayacak ve buluşa konu teknik tescil harici tutulan ülkelerde herkes tarafından uygulanabilecektir.
Bir buluşun menşe ülke haricinde farklı ülkelerde de koruma sağlaması için 3 ayrı sistem bulunmaktadır. Bunlar;
Patent ya da faydalı model belgeleri, hangi ülkede alınmışsa o ülkede koruma sağlayan belgelerdir. Bu sebeple Türkiye'de belgeye bağlanmış bir patent ya da faydalı model ancak Türkiye'de koruma sağlar. Diğer ülkelerde de buluşun korunması istendiğinde, istenilen ülkelerin patent ofislerine, tescil için müracaat edilmesi gerekir.
YURTDIŞINDA PATENT MÜRACAATI NASIL YAPILIR?
Yurtdışında üç şekilde patent başvurusu yapılabilir; Klasik Patent: Korumanın sadece 2-3 ülkeyle sınırlı kaldığı durumlarda tercih edilmelidir. PCT (Patent İşbirliği Anlaşması): Çok fazla ülkede patent koruması talep edilmesi düşünülüyorsa tercih edilmelidir. EPC (Avrupa Patent Sözleşmesi): Sadece Avrupa kapsamında bir koruma düşünülüyor ise tercih edilmelidir.
YURTDIŞI TASARIM MÜRACAATI
Tasarımların uluslararası boyutta tesciline imkan veren Lahey Anlaşması Cenevre Metnine göre;01/01/2005 tarihinden itibaren Türkiye de de uygulamaya geçmiştir. Bu anlaşmaya Türkiye dahil 24 ülke üyedir. Diğer uluslararası yada bölgesel başvurularda da olduğu gibi tek bir başvuru ile seçilen ülkelerde endüstriyel Tasarım tescili ile koruma sağlamak mümkün olabilmektedir. Böylece her ülkeden vekil bulunması, evrak hazırlanması,ülkenin para birimine göre para ödenmesi ve tercümelerin yapılması gibi işlemlerin yapılmaması gibi büyük avantajlar sağlamaktadır. Lahey Anlaşmasına göre yapılacak uluslararası işlemlerdeki yetkili kuruluş WIPO'dur.Uluslararası başvuruda da Ulusal Başvuruda olduğu gibi yayın erteleme ve Rüçhan Hakkı talepleri yapılabileceği gibi, birden fazla Tasarım ile çoklu başvuruda yapılabilir. Görsel anlatımlar yayın erteleme yada hemen yayın talebinde bulunmaması durumunda uluslararası tescil tarihinden 6 ay sonra Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) tarafından Uluslararası Tasarım Bülteninde yayınlanır. Uluslararası başvuru ile koruma talep edilen ülkeler arasında Türkiye’nin de yer alması durumunda Türk Patent Enstitüsü (TPE) tescili talep edilen tasarımlara ilişkin sadece bibliyografik bilgileri (başvuru sahibi,tasarımcı,vs....) Tasarım Bülteninde yayınlar. Tasarımlara ait görsel anlatımlara Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) web sitesinden veya Türk Patent Enstitüsü’nün (TPE) resmi internet sitesinde yer alan linkler aracılığıyla ulaşılabilir. Uluslararası başvurulara ilişkin şekli inceleme Uluslararası Ofis tarafından yapılmaktadır. Bununla beraber, yapılan uluslararası başvuru ile koruma talep edilen ülkelerden inceleme ofisi statüsünde olanlar başvuruda yer alan tasarımlara ilişkin yenilik ve ayırt edicilik araştırması yapmaktadır. Görsel anlatımların uluslararası bültende yayınlanmasının ardından yapılacak itiraz işlemleri Ulusal Ofisler nezdinde yürütülür.
Avrupa Birliği'nin anlaşmaya taraf olması ile birlikte A.B. ülkelerinin tamamından Tasarım koruması elde etmek mümkündür.